Borkowo, Gąski, Kołuda Wielka, Kościelec Kujawski, Jankowo, Liszkowo, Ostrowo Krzyckie, Baranowo, Ostrowo, Kruszwica, Mietlica oraz nasze Dźwierzchno, nasze bowiem badane przez archeologów Muzeum im. Jana Kasprowicza, dzięki zaangażowaniu naukowców z Instytut Archeologii UMK w Toruniu i środkom z rządowego programu Ochrona zabytków archeologicznych doczekały się kompleksowych analiz.
Instytut Archeologii UMK (Katedra Starożytności i Wczesnego Średniowiecza) w latach 2022-2023 realizuje zadanie „Opracowanie materiałów źródłowych z wczesnośredniowiecznych grodzisk na Kujawach (powiat inowrocławski) ” w ramach programu rządowego „Ochrona zabytków archeologicznych”.
Niniejszy projekt dotyczy kompleksowego opracowania pozyskanych dotąd materiałów źródłowych z wczesnośredniowiecznych grodzisk Kujaw. Znaczenie historyczne tego solonośnego regionu charakteryzującego się urodzajnymi czarnoziemami jest powszechnie znane. Jednak jak dotąd nie znalazło to odzwierciedlenia w stanie zaawansowania badań archeologicznych nad osadnictwem z okresu wczesnego średniowiecza. Szczególnie widać to w przypadku grodzisk z powiatu inowrocławskiego, które nie zostały jak dotąd w sposób kompleksowy opracowane. Dwa centralne punkty osadnicze tj. Kruszwica i Mietlica mimo zaawansowanych prac wykopaliskowych nie doczekały się jeszcze kompleksowych opracowań analityczno-źródłowych a pozostałe grodziska wymagają szczegółowych studiów pozwalających określić ich przynależność chronologiczno-kulturową i funkcję, a nawet zasięg zachowanej przestrzeni kulturowej. To są główne cele realizowanego projektu. Dzięki udostępnieniu Instytutowi Archeologii UMK w Toruniu materiałów źródłowych z badań prowadzonych w latach 70-tych XX wieku oraz dodatkowym badaniom sondażowym prowadzonym w ostatniej dekadzie, uzupełnionym penetracją podwodną i badaniami nieinwazyjnymi, które są planowane w ramach niniejszego projektu uzyskane zostaną podstawy źródłowe do opracowania analityczno-źródłowego grodzisk pow. inowrocławskiego w ujęciu katalogowym. W sumie 12 grodzisk (Borkowo, Gąski, Kołuda Wielka, Kościelec Kujawski, Jankowo, Liszkowo, Ostrowo Krzyckie, Baranowo, Ostrowo, przy współudziale Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu Kruszwica i Mietlica oraz Dźwierzchno wspólnie z Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu) omówionych zostanie pod kątem położenia fizjograficznego, historii badań, stratygrafii kulturowej, ruchomego materiału źródłowego, podstaw chronologii i literatury. Każdy z punktów będzie ilustrowany dokumentacją graficzną wykonaną z wykorzystaniem nowoczesnych technologii cyfrowych (w tym GIS). Klucz opisu stanowisk uwzględniający rozwiniętą część analityczną przyjęty zostanie zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez zespół badaczy z IAiE PAN, IA UJ oraz IA UMK w ramach projektu Atlas wczesnośredniowiecznych grodzisk z Polski. Dla województwa kujawsko-pomorskiego powstały dotąd opracowania tego rodzaju dotyczące powiatu bydgoskiego i toruńskiego.
Opracował: dr Marcin Weinkauf (Kierownik projektu)
„Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego ”
Spis rycin
FOT_1. Gąski, gm. Gniewkowo.
Widok na grodzisko od strony południowo- zachodniej (fot. R. Kaźmierczak)
FOT_2. Kościelec, gm. Pakość.
Widok na wschodni odcinek wału grodziska z nowożytnym przekopem (fot. R. Kaźmierczak)
FOT_3. Mietlica, gm. Kruszwica.
Widok zachodniej części wału grodziska od strony północnej (fot. M. Weinkauf)